Subterraneoterapia („sub terra” oznacza dosłownie „pod ziemią”), zwana niekiedy speleoterapią, to polski wkład w leczenie uzdrowiskowe, jej początki oficjalnie datuje się na rok 1958, kiedy to w Wieliczce, w komorach solnych, zaczęto leczyć choroby układu oddechowego (pionierem był dr Mieczysław Skulimowski); w Polsce powstało także pierwsze na świecie Towarzystwo Naukowe Klimatoterapii Podziemnej.
Zalety subterraneoterapii
O leczniczych wartościach mikroklimatu litosfery decyduje kilka rzeczy. Powietrze w takich strukturach jest nadzwyczaj czyste, pozbawione wszelkich alergenów, mocno jonizowane. Zawiera aerozole, w kopalniach soli bogaty w minerały (sód, wapń, magnez, mangan) aerozol pobudzający chociażby czynności wydalnicze dróg oddechowych. Ma optymalną wilgotność, praktycznie jest nieruchome. Temperatura nie jest wysoka, ale przy odpowiednim ubiorze nie wywołuje u pacjentów dyskomfortu. Ciśnienie jest wyższe niż na powierzchni, kuracjusze nie mają żadnego kontaktu z promieniowaniem słonecznym, ponadto działają na nich bodźcowe zmiany klimatu – temperatura na zewnątrz i wewnątrz zazwyczaj różni się o kilka, kilkanaście stopni, a przeskok jest gwałtowny.
Co ciekawe, wśród wyżej wymienionych największe znaczenie z medycznego punktu widzenia mają nie aerozole, a ciśnienie. Wzrost ciśnienia przy prawidłowym wysyceniu powietrza tlenem zwiększa ciśnienia parcjalne we krwi i tym samym prowadzi do lepszego zaopatrzenia tkanek w ten życiodajny pierwiastek.
Kuracjusze wystawiani są na ekspozycję warunków podziemnych kilka godzin dziennie (najczęściej 8), zazwyczaj przez 2-3 tygodnie. W czasie kuracji leżą na łóżkach, przykryci kocami.
Subterraneoterapia – wskazania i przeciwwskazania
Wskazania do subterraneoterapii to głównie choroby dróg oddechowych, przewlekłe nieżyty nosa, zapalenia zatok, gardła, oskrzeli, PoChP, pylica, astma oskrzelowa czy nawracające infekcje układu oddechowego. Poza tym leczy się tam także choroby skórne określane jako fotodermatozy. Wskazaniami do subterraneoterapii są jednak także stany pozawałowe, nadciśnienie, nieżyty żołądka, zapalenia jelita grubego, nerwice, depresje, ogólne osłabienie i spadek odporności. Najlepsze rezultaty terapia odnosi w przypadku dzieci.
Nie każdy może się poddać tego rodzaju terapii – wymagana jest sprawność ruchowa (trzeba jednak dotrzeć do wyznaczonego miejsca, pokonując schody czy korytarze), przeciwwskazaniem jest ostra niewydolność oddechowa i krążeniowa, choroby nowotworowe, zaostrzona astma, padaczka, a także klaustrofobia.
Subterraneoterapia w Polsce i Europie
W tej chwili mikroklimat komór solnych wykorzystuje się w Wieliczce i w Bochni, zaś inhalacje radonowe w sztolni w Kowarach. Podobne uzdrowiska lub ośrodki subterraneoterapii znajdziemy w krajach sąsiednich, mowa o Sołotwinie na Ukrainie (praktycznie przy samej rumuńskiej granicy), Zlotych Horach w Czechach czy w niemieckim Berchtesgaden.
